EN

Meaningful Artistic Research

Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en Universiteit voor Humanistiek bundelen hun krachten, op het gebied van kunst en wetenschap. De samenwerking kent de naam Meaningful Artistic Research (MAR), met betekenisvol artistiek onderzoek als verbindende factor.

Meaningful Artistic Research

Meaningful Artistic Research (MAR) bestendigt een duurzame samenwerking tussen de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en de Universiteit voor Humanistiek (UvH) op het gebied van kunst en wetenschap. De samenwerking maakt het mogelijk om binnen de Graduate School van de UvH te promoveren op artistiek onderzoek. Daarnaast houdt MAR zich bezig met onderwijsinnovatie, fondsenwerving, publicaties, en het organiseren van bijeenkomsten en congressen. Ons doel is om kennis en creativiteit te delen, en uit te groeien tot een breed en levendig platform voor onderzoekers, wetenschappers, kunstenaars, ontwerpers, curatoren, makers, studenten, docenten, studiebegeleiders en geïnteresseerden in het werkveld.

De kern van MAR is transdisciplinair artistiek onderzoek. We willen creëren én interpreteren, door makend te onderzoeken en onderzoekend te maken. Kunst brengt namelijk unieke vormen van kennis voort, die van belang zijn voor een betekenisvolle, humane samenleving. MAR verkent vragen als: Wat is kennis en hoe komen we tot deze kennis? Wat levert de ontmoeting tussen kunst en humanistiek op voor ons begrip van menselijkheid? Hoe draagt deze ontmoeting bij aan een waardige en betekenisvolle relatie met elkaar en met de wereld om ons heen?

Onderzoeksperspectieven

MAR brengt de onderzoeksperspectieven van HKU en UvH samen. Onderzoek aan HKU richt zich op creatieve maakprocessen. Er is ruimte voor experiment, voor praktijkgerichte en empirische methodologieën, en voor een werkwijze waarbij de onderzoekers zelf, als makers, deel uitmaken van het onderzoek. De lichtpunten van HKU - zorg en welzijn, identiteit en inclusie, en circulariteit en duurzaamheid - zijn leidend. Aan de UvH richt onderzoek zich op actuele maatschappelijke vragen rondom humanisme, betekenisvol leven, en een rechtvaardige en zorgzame samenleving. Filosofische, sociaal- en geesteswetenschappelijke benaderingen worden hier gecombineerd.

Het onderzoek in, naar en via creatieve maakprocessen stimuleert nieuwe manieren van doen en denken, ook in niet-artistieke domeinen. Tegelijkertijd bieden uiteenlopende onderzoeksbenaderingen verdieping en context aan artistieke praktijken en omgekeerd.

Promotietrajecten

MAR biedt de mogelijkheid om een promotietraject met artistiek onderzoek uit te voeren. Het creatieve proces wordt erkend als geldige onderzoeksmethode, en het artistieke maakwerk telt mee in de beoordeling. Momenteel lopen er meerdere promotietrajecten.

Marloeke van der Vlugt onderzoekt het belang van tastzin. Haar onderzoek naar aanraakbaarheid in en door kunst begint bij haar eigen kunstenaarspraktijk, waarin ze op zoek gaat naar een tactiel creatieproces met sculpturale, onvoorspelbare materialen en technieken. De artefacten die hieruit voortkomen, deelt zij met het publiek in interactieve performances. In een tijd waarin aanraken snel wordt geassocieerd met risico en taboe, zoekt Marloeke naar manieren om tactiele sensaties te activeren.

Simona Kicurovska onderzoekt hoe digitale automatiseringstechnologieën, zoals algoritmen en AI, het veld van grafisch ontwerp transformeren. Zij bevraagt wat ontwerpers wél kunnen doen en wat niet geprogrammeerd kan worden in digitale ontwerp systemen. Haar onderzoek richt zich op ‘designer manieren van kennis’, die bijdragen aan maatschappelijk verantwoorde betrokkenheid in tijden van geautomatiseerd, algoritmisch ontwerp.

Marielle Schuurman onderzoekt Co-creative Artistic Research Ecologies, die onderdeel zijn van het programma Creating Cultures of Care. In CARE-labs werken kunstenaars en ontwerpers samen met bewoners, cliënten, professionals, beleidsmakers, studenten en onderzoekers, rondom vragen als ‘wat betekent het om te leven met dementie?’ of ‘wat kan muziek betekenen voor verpleegkundigen, patiënten en hun naasten, na een ingrijpende operatie?’ Deze artistieke praktijken brengen niet alleen op individueel niveau, maar ook in de onderlinge relaties veel teweeg, voor alle betrokkenen. Hoe ontstaan hier nieuwe concepten en praktijken van zorg én kunst?

Projecten en publicaties

Hieronder een overzicht van enkele gerelateerde projecten en publicaties.
Designing with uncertaintyThe Aesthetics of Touch

Betrokken medewerkers

  • Werkt aan de HKU als professor, onderzoeker en docent. Hij schrijft voor theater en radio. Zijn hoorspelen zijn uitgezonden in 12 landen. Als theaterauteur specialiseert hij zich in directe samenwerking met andere theaterdisciplines. Nirav Christophe is schrijver, dramaturg, procesbegeleider, expert in het Nederlands en een internationaal gerenommeerde docent en opleider in schrijven. Hij specialiseert zich in de pedagogiek van het schrijven voor theater en is expert op het gebied van creatieve processen, met name creatieve processen voor theater. Op dit gebied is hij een autoriteit in co-creatie en het uitvoeren van praktijkgericht onderzoek.

    Meer lezen over Nirav Christophe

  • Werkt aan de HKU als professor, onderzoeker en docent. Hij studeerde Economie & Bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en behaalde een MBA aan Western Illinois University. Sinds 2010 richt hij zich op onderzoek naar de rol van ondernemerschap en businessmodellen in creatieve en culturele organisaties. Dit heeft geresulteerd in diverse publicaties over dit onderwerp, waaronder het boek “Creative Jumpers: Businessmodellen van groeiondernemingen in creatieve industrieën”, gepubliceerd in 2012. In 2020 promoveerde hij aan de Universiteit Antwerpen in de toegepaste economische wetenschappen met een proefschrift getiteld: “Balancing the creative business model”. Walter geeft les over de thema’s ondernemerschap, businessmodellen en innovatiemanagement aan verschillende instituten in Nederland en België.

    Meer lezen over Walter van Andel

  • Is associate lector (senior onderzoeker) bij HKU binnen het onderzoeksdomein Creatieve Maakprocessen en Ondernemerschap waarbinnen onderzoek wordt gedaan naar kunst en haar maatschappelijke waarde(n). Daarnaast geeft ze in 1 dag in de week les binnen de Bachelor Design for Change and Innovation. Ze is een van de coördinatoren en ontwikkelaars van de Minor Creative Research for Change. Daarnaast doceert ze onderzoeksvaardigheden en techniekfilosofie, coacht ze makend onderzoek en begeleidt ze afstudeerders.

    Click here for more information about Veerle.
  • Is kunstenaar en HKU-docent. Ze is een van de eerste PhD-kandidaten binnen MAR. Haar promotie-onderzoek ‘The Aesthetics of Touch’ is daarmee een ‘artistic research PhD’: een promotietraject waarin HKU met de Universiteit van Humanistiek samenwerken om promotieonderzoeken vanuit en i.s.m. een kunsthogeschool mogelijk te maken. Marloeke onderzoekt het belang van de tastzin. In een tijd waarin aanraken wordt geassocieerd met risico en taboe, zoekt zij juist naar manieren om tactiele sensaties te activeren.

    Click here for more information.
  • Is ontwerper en HKU-docent. Ze is een van de eerste PhD-kandidaten binnen MAR. Ze onderzoekt hoe digitale automatiseringstechnologieën (algoritmen / AI) het veld van grafisch ontwerp transformeren. Zij bevraagt wat ontwerpers wél kunnen doen en wat niet geprogrammeerd kan worden in digitale ontwerp systemen. Haar promotie-onderzoek richt zich op ‘designerly ways of knowing' die bijdragen aan maatschappelijk verantwoord (socially response-able) engagement in tijden van geautomatiseerd, algoritmisch ontwerp.

    Click here for more information.

  • Haar werk richt zich op morele creativiteit in een zorgzame samenleving. Haar benadering van zorg, moraliteit en creativiteit is niet instrumenteel – een middel om een doel te bereiken – maar een manier van zijn die centraal staat in onze menselijkheid. Zorg is moeilijk te vatten, maar we herkennen allemaal de aanwezigheid of afwezigheid ervan. Merel werkt vanuit de gedachte dat aandacht voor wat buiten onze concepties en misschien zelfs taal ligt, ons een andere benadering kan bieden voor de uitdagingen waarmee we te maken hebben in de geesteswetenschappen, onze instellingen en de samenleving. Ze werkt met artistieke onderzoeksmethoden om de morele dimensies van zorg te begrijpen en om 'zorgverbeeldingen' te ontwikkelen. Haar werk is een samensmelting van taal, tekenen, schilderen en installatie. Het resulteert in gesprekken, (wetenschappelijke) publicaties, lezingen, workshops, projecten en tentoonstellingen.

    Meer lezen over Merel Visse

  • Is sinds september 2023 werkzaam bij de UvH als hoofddocent Zorgethiek en Kunst. Louis is een transdisciplinair wetenschapper met een trackrecord in het ontwikkelen van onderzoek en onderwijs op het snijvlak van hedendaagse kunst en kritische theorievorming rond sociale en planetaire rechtvaardigheid. Louis combineert een klassieke achtergrond in de geesteswetenschappen met een specialisatie in de hedendaagse gender- en diversiteitsstudies. Eerder werkte hen als universitair docent Genderstudies bij de afdeling Letteren en Kunst aan de Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen van de Universiteit Maastricht. Als onderzoeker bestudeert Louis de socio-politieke en ethische waarde van hedendaagse performancekunst vanuit feministische, queer-ecologische en dekoloniale perspectieven. In het lopende boekproject "Radical Worlding: Performance and the Ethics of Decreation" brengt Louis deze perspectieven in dialoog met het filosofische, mystieke en zorgethische denken van Simone Weil.

    Lees hier meer over Louis.
  • Is verbonden aan het Team Versterken en Ontwikkelen Onderzoek van HKU. Ze houdt zich o.a. bezig met subsidieadvisering en onderzoeksbeleid voor praktijkgericht onderzoek binnen de kunsten, waaronder het derdecyclus-onderzoek (de PhD en de HBO-pilot van de Professional Doctorate: PD). Ook is ze betrokken bij de vormgeving van de samenwerking tussen UvH en HKU.
    Judith heeft een achtergrond in de humanistiek en promoveerde op een (rechtstheoretisch) onderzoek naar bemiddelingspraktijken tussen daders en slachtoffers in het strafrecht (Restorative Justice). Eerder deed ze o.a. onderzoek naar normatieve professionaliteit binnen de Amsterdamse politie en naar diverse zorgpraktijken binnen wijkteams en de jeugd- en ouderenzorg (vanuit Stichting Presentie).
  • Is projectcoördinator van MAR. Marieke’s interesse gaat uit naar kunst aan de ene en gezondheid aan de andere kant. In diens projecten als curator en cultuurwetenschapper komen deze twee thema’s dan ook vaak samen. Marieke houdt zich bezig met vragen als: Wanneer is iemand gezond en wie bepaalt dat? Hoe kan de samenleving gelijkwaardiger worden, met minder stigmatisering en meer toegankelijkheid? Op welke manier kan de ervaring van kunst bijdragen aan welzijn? Hoe kunnen emoties, herinneringen of gedachtes zich fysiek manifesteren? Na de bachelor Algemene Cultuurwetenschappen en de onderzoeksmaster Art and Visual Culture aan de Radboud Universiteit Nijmegen heeft Marieke bij verschillende kunstinstellingen en evenementen gewerkt als (assistent) curator, programmacoördinator en publieksbegeleider.

    Lees hier meer over Marieke.

  • Marielle Schuurman is grafisch ontwerper en actieonderzoeker. Zij deed de afgelopen jaren o.a. onderzoek naar flexibeler kraamzorg (de Kraamdialoog) en transdisciplinair samenwerken aan leeftijdsvriendelijke gemeenschappen (Age-Friendly Communities). Ze ontwerpt creatieve werkvormen om echt sámen met betrokkenen op zoek te gaan: wat ontstaat er, als je vertrekt vanuit (gedeelde) waarden, ervaringskennis en creativiteit? De samenwerking in ecosystemen in de natuur is een grote inspiratiebron voor haar beeldende werk.