Ervaringen met 'blended' onderwijs

Het HKU onderwijs is nu een paar weken online. Hoe loopt en bevalt dat? In dit artikel spreken Job van Nuenen (docent bij Image and Media Technology ofwel IMT, onderdeel van HKU Media), Naomi Voet en Xenia Lodewijks (studenten IMT) over hun ervaringen met deze nieuwe vorm van onderwijs.

Uit de gesprekken blijkt dat er duidelijk positieve ontwikkelingen plaatsvinden richting blended onderwijs, maar dat deze veranderingen nog erg ongemakkelijk kunnen voelen. Het online lesgeven is nog geen automatisme en dit kost energie. Het lijkt wel of de HKU-docenten massaal gestart zijn met hun opleiding tot blended docent en nu in korte tijd hun stageopdrachten proberen te halen. Oude gewoontes worden vervangen door nieuwe, en dat kost tijd.

Job van Nuenen: 'Ik kan niet zeggen dat we op dit moment al volop in het blended onderwijs zitten. We geven zeker anders onderwijs, maar het voelt nog vaak alsof we met tijdelijke oplossingen werken. De oplossingen worden steeds een beetje beter naarmate we onze ervaringen gebruiken om het lesgeven aan te scherpen.'

'Een van de eerste dingen die we samen met de studenten ontdekten is dat de concentratie veel sneller verdwijnt. Studenten haken online echt eerder af dan in een fysiek lokaal. In een lokaal kun je dat als docent aanvoelen, online lukt dat niet.

Wat ik daarbij het meest mis is de non-verbale communicatie, de onbewuste interactie met de groep. In een Jitsi-sessie kun je niet goed peilen wat de energie is en moet je dus op een andere manier proberen af te stemmen welke informatie de klas nog kan opnemen. Soms wauwel ik dan wat langer door dan nodig is....'

Dat heeft directe invloed gehad op hoe Job zijn les vormgeeft. ‘Nu geef ik bij mijn Creative Coding-lessen steeds een kort stukje plenair informatie en instructie, waarin ik veel voorbeelden laat zien. Vervolgens geef ik een opdracht die de studenten in twee- of drietallen gaan maken.'

'Ik geef ze bijvoorbeeld een stuk code om te analyseren waarna ze er vervolgens een nieuwe versie van moeten maken. Dan loop ik digitaal rond en stap de verschillende breakout sessies in. Daarna komen we klassikaal terug met feedback op de opdrachten.''Voorheen was het makkelijker om tijdens het werken alle studenten in het oog te houden om op tijd bij te kunnen sturen. Daar mis je echt stappen in, dus ik vind het belangrijk om de ingeleverde opdrachten diepgaand te bekijken en daar feedback op te geven.‘

Al vrij snel ben ik afgestapt van de uitgedachte planning voor dit vak. Na de start heb ik de "volgende les" losgelaten. Ik kijk nu elke keer via de opdrachten wat er is geland bij de klas en wat niet. Het grappige is dat we daardoor niet langzamer door de stof gaan. Ik heb nu veel meer zicht op de stand van zaken.'

'Als ik werk met minder gedetailleerde tussenopdrachten ontdek ik soms helemaal aan het einde van de rit pas dat er een aantal studenten niet alle onderwerpen even goed begrepen hebben. Nu heb ik veel meer een vinger aan de pols. Ik moet er wel meteen bij zeggen dat dit alleen met kleinere groepen werkbaar is. En deze manier van werken is veel intensiever.''Wat mij betreft is het positief dat je onderwijs in een ander licht komt te staan. Ik dacht dat ik voorheen al redelijk kritisch was op mijn eigen lesgeven, maar nu ontdek ik aannames waar ik me niet van bewust was. Na een aantal jaren onderwijs geven slijten er gewoontes in.'Ook voelt Job zich gesteund door collega’s. 'Het is op dit moment niet altijd makkelijk om iemand te pakken te krijgen, maar als je dan de juiste collega bereikt dan weet je dat je vraag serieus opgepakt wordt en er met je mee wordt gedacht'.

De studenten

'Je ziet duidelijk verschil tussen hoe technisch de docenten zijn. De een is handiger in bijvoorbeeld het delen van beeld of video. Job heeft zijn installatie echt goed voor elkaar, de code waar hij mee bezig is staat duidelijk in beeld en je kunt zo meekijken met wat hij aan het doen is', zegt Naomi Voet.

'Bij de programmeerlessen vind ik het online werken misschien zelfs prettiger. Het is heel direct en er is veel meer focus, minder afleiding.' Xenia merkt ook heel praktische gevolgen: 'Ik kan vanuit thuis meedoen, wat reistijd scheelt.''Feedback geven werkt ook goed via Projectcampus, zowel van medestudenten als van de docenten. Job geeft veel feedback op onze ingeleverde opdrachten. Het is niet alleen maar aftekenen, hij is kritisch en geeft nuttige input.'
Dat geldt ook andersom, zeggen zowel Noami als haar studiegenoot Xenia Lodewijks: 'Hij maakt ruimte voor reflectie op zijn lessen. Ik heb echt het gevoel dat hij open staat voor onze opmerkingen, en dat er ook meteen wat mee gebeurt. Daardoor voel je je vrij om er iets over te zeggen. Hij vraagt het oprecht, niet omdat het sociaal wenselijk is.'Net als Job merken de studenten dat er een kortere aandachtsspanne is. 'In een lokaal houdt de groep je er denk ik bij. De breakout-sessies maken verschil, ze helpen bij het vasthouden van de concentratie.' Naomi geeft aan dat een hele dag luisteren gewoon niet werkt. 'Af en toe hebben we een hele dag gevuld met hoorcolleges, dat is online gewoon niet vol te houden. Het zou fijn zijn als daar meer afwisseling in zat.'Ook voor de studenten is het moeilijker om elkaar te bereiken. 'Na een hele dag hoorcollege wil iedereen meestal weg bij de computer. Soms kunnen we nog wel even napraten of een borrel houden via Zoom, maar dat lukt niet altijd.' De sociale contacten ontstaan het makkelijkst bij de werkgroepen.
'Er zijn nu organisch een paar vormen van samenwerking onder studenten ontstaan die ik ook graag mee wil nemen naar na de zomer. Die waren er denk ik niet gekomen zonder deze situatie.'