Critical Creative Pedagogies

Wat doen we?

In de context van sociale en economische ongelijkheid, mondiale ecologische vraagstukken en andere urgente maatschappelijke opgaven speelt onderwijs een centrale rol in hoe jongeren leren zich kritisch te verhouden tot hun omgeving. Onderwijs helpt hen zich weerbaar en veerkrachtig op te stellen, ruimte te maken voor tegenstemmen en samen nieuwe perspectieven te ontwikkelen. Om dat te leren en te oefenen, is het onderwijssysteem waarin zij zelf als student functioneren het cruciale vertrekpunt. Ook daarin zijn van oudsher machtsongelijkheid en hardnekkige problemen aanwezig. Dáár begint de gezamenlijke zoek- en ontwikkeltocht van studenten, docenten, medewerkers en onderzoekers van het lectoraat.

De naam Critical Creative Pedagogies belichaamt de inzet van het lectoraat om onderwijs te heroverwegen en te transformeren door middel van drie onderling verbonden lenzen: kritisch denken, creativiteit en pedagogiek.

Critical verwijst naar de noodzaak om ons diepgaand bezig te houden met de onderliggende machtsstructuren en historische contexten die het hedendaagse onderwijs vormgeven. Naast de genealogie van koloniaal geweld erkennen we ook hoe ons kennis- en onderwijssysteem van oudsher is ingebed in genderongelijkheid en economische machtsverhoudingen. Dit benadrukt het belang van kritische reflectie op hoe kennis wordt geproduceerd, verspreid en geconsumeerd. Door deze dynamieken te onderzoeken, willen we vastgeroeste hiërarchieën doorbreken en bijdragen aan een rechtvaardiger en eerlijker onderwijslandschap.

Creative onderstreept de unieke positie van HKU als een instelling die creatieve professionals opleidt. Creativiteit gaat hier niet alleen over artistieke expressie, maar ook over innovatief problemen oplossen en het vermogen om alternatieve toekomsten te verbeelden en te creëren. Via creatief onderzoek en creatieve praktijken kunnen studenten dominante paradigma’s uitdagen, nieuwe manieren van weten verkennen en bijdragen aan een duurzamere en inclusievere wereld.

Pedagogies duidt op het actieve, dynamische en meervoudige karakter van onderwijs en leren. Pedagogiek wordt hier begrepen als een voortdurende uitoefening — een intentionele en reflectieve praktijk die zowel de interacties tussen docenten en studenten vormt als erdoor gevormd wordt. Het meervoud ‘pedagogieën’ benadrukt onze afwijzing van one-size-fits-all-oplossingen ten gunste van meerdere, diverse benaderingen. Door een veelheid aan pedagogische strategieën te omarmen, creëren we ruimtes waarin verschillende identiteiten, ervaringen en perspectieven tot bloei kunnen komen, om zo een rijkere en inclusievere onderwijsomgeving te bevorderen.

Hoe doen we dat?

We werken met drie onderling verbonden onderzoekslijnen als flexibele, overkoepelende kaders waarmee we de fenomenen en praktijken verkennen die relevant zijn voor ons werk. Deze lijnen zijn niet ontworpen als geïsoleerde paden, maar als onderling verbonden onderzoeksvelden die elkaar kunnen informeren en verrijken. Binnen de drie lijnen werken we in het domein van artistiek onderzoek, in combinatie met theoretisch onderzoek en kwalitatieve methodologieën, waaronder participatory action research en (auto)ethnografie.

Research in Creative Education

Het lectoraat vertrekt vanuit de overtuiging dat onderzoek een hoeksteen vormt van het hoger (kunst)onderwijs, vooral bij de verdere ontwikkeling van hogescholen, waar de integratie van theoretische kennis met praktische toepassing van essentieel belang is. Transdisciplinair, praktijkgericht artistiek onderzoek staat centraal in de onderwijs- en onderzoeksvisie van HKU en benadrukt de noodzaak om studenten voor te bereiden op een dynamisch en voortdurend veranderend creatief professioneel landschap.

Creative Pedagogies of Care

Het lectoraat benadrukt de verantwoordelijkheid van kunstenaars en docenten om urgente maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Centraal in deze visie staat de vestiging van Care als zowel praktisch als ethisch focuspunt. Door zorg te integreren met een inzet voor sociale rechtvaardigheid, ecologische verantwoordelijkheid en ethische praxis, handelt het lectoraat vanuit de fundamentele overtuiging dat zorg onlosmakelijk verbonden is met ethische overwegingen. Dit kader werkt zowel binnen als buiten de onderwijsorganisatie—of het nu direct is in zorgcontexten, op het snijvlak van kunst en de gezondheidssector, of in de dagelijkse praktijk van onderwijs en leren binnen onze eigen instelling.

Critical Unlearning Spaces

Deze onderzoekslijn is diep geworteld in de context van dekolonialiteit, niet-hiërarchische en sociaal rechtvaardige pedagogieën. Zij richt zich op het verkennen en creëren van ruimtes binnen het onderwijs die een bekrachtigende en bevrijdende ervaring mogelijk maken voor alle lerenden. ‘Unlearning’ of ontleren wordt binnen dit kader gezien als een doelgericht en transformerend proces, dat van zowel docenten als studenten vraagt om vastgeroeste ideeën los te laten, verouderde overtuigingen te doorbreken en onvruchtbare praktijken achter zich te laten. In de kunsten en het onderwijs wordt ‘unlearning’ of ontleren een krachtig instrument om waarden, normen en gedragingen te heroriënteren door cognitieve structuren, mentale modellen en dominante logica’s te veranderen.

Focus/Praktijken

Het lectoraat werkt aan de onderzoekslijnen in drie praktijken: Neuroinclusive Arts Education, Queering Pedagogies of Care en Research in Education.

Onze projecten

Openbare Les en Installatie

Op 16 januari 2025 ging het lectoraat Critical Creative Pedagogies officieel van start met de Openbare Les en Installatie van lector Fabiola Camuti.