Niet de inhoud, maar de mens staat centraal

Het zijn vragen die in haast elk gesprek op de achtergrond van zich laten horen. Spreken de deelnemers elkaars taal? Wat zijn de gemeenschappelijke belangen? Hoe zorg je ervoor dat ieders stem gehoord wordt? In de masterclass Muzische Gespreksvormen is het een belangrijk ingrediënt: zorg ervoor dat alle gesprekspartners aan bod komen. Volgens Pasman kun je dat doen door aandacht te besteden aan ieders interpretatie. ‘Als iemand iets vertelt, vraag je vervolgens wat de rest heeft gehoord. Iedereen hoort namelijk iets anders. Door dit bij de hele groep na te vragen, valideer je de betekenis van wat gezegd is en leer je elkaar beter te begrijpen.’

Fundament

Het delen van inspiratiebronnen gebruikt Pasman vervolgens als fundament voor de rest van het gesprek. ‘Je laat mensen contact maken over iets wat belangrijk en waardevol voor ze is. Daar kun je op doorbouwen en zo leer je iemand beter kennen. In plaats van de inhoud stel je dus allereerst de mens zelf centraal - en niet zijn inhoudelijke expertise.’

Pasman geeft een voorbeeld uit haar eigen praktijk. Tijdens een project voor de gemeente Amstelveen bracht ze ambtenaren, zorgprofessionals en bewoners bij elkaar. ‘De gemeente wilde de sociale cohesie in de wijk vergroten en meer bewoners betrekken bij wijkinitiatievenen. Maar de bewoners wilden het bijvoorbeeld over hun buren hebben. Hoe haal je in zo’n geval de gemene deler van beide partijen naar boven? Ik probeer dan iets in te zetten wat hen raakt in hun mens-zijn. De bewoners heb ik iets laten opschrijven over hun leefomgeving en dat aan elkaar laten voorlezen. Wanneer je vervolgens het gesprek aangaat over wat ze opschreven, ontstaat de verbinding.’

Golflengte

Pasman leerde tijdens de masterclass veel van de zogenaamde ‘wendingen’, technieken waarmee je een context schept en een gesprek kunt sturen. Juist als ze met grote groepen werkt, maakt ze er gebruik van. ‘Een tijdje geleden begeleidde ik een bijeenkomst van bewoners en professionals, met ongeveer 35 deelnemers. Hoe begin je zo’n ontmoeting, hoe zorg je ervoor dat die mensen op elkaars golflengte komen? Ik heb ze hun straat laten tekenen, gevraagd waar ze trots op waren en vervolgens die tekening met elkaar laten uitwisselen. Het was erg leuk om ze op elkaar te laten reageren. Een bouwkundige maakte met volle overgave een heel gedetailleerde schematische tekening die allerlei reacties opriep. Sommige mensen aarzelden juist en zeiden dat ze niet konden tekenen. Maar dat hoeft ook niet. Het is jouw tekening, er is geen goed of fout.’

Wat Pasman ook meenam uit de masterclass, is dat iedereen een ontwerper is. ‘Dit uitgangspunt bracht Bart (van Rosmalen) in en ik had er graag nog veel meer over geweten. Hoe dan ook, we zijn allemaal ontwerpers. Dus ook de ambtenaar die zijn beleidsstuk schrijft, jij die van dit gesprek een geschreven interview maakt, en ik als iemand die onderwijs vernieuwt. Als jouw opdracht of vraagstuk een theatervoorstelling zou zijn, hoe ziet die er dan uit? Welke scènes komen erin voor, wie speelt erin? Je gaat op een andere manier nadenken over je ontwerp en dat heeft mij echt geholpen. Een collega die een beleidsstuk over diversiteit en inclusie aan het schrijven is, raad ik dan aan het vraagstuk eerst bij een bewonerscommissie neer te leggen. Zo kan ze anderen actief meenemen in het verhaal. Dat is eigenlijk de kern: de mensen over wie het gaat of voor wie het is zo vroeg mogelijk in het verhaal mee te nemen. Daarmee krijg je de hele groep achter het project. Ik geloof heel sterk in de wijsheid van de groep, want iedereen heeft vanuit zijn perspectief iets wezenlijks in te brengen.’

Comfortzone

Wie zou Pasman deze masterclass aanraden, en wie niet? Ik zou het sowieso alle mensen aanraden die iets willen met het ontwerpen van leeromgevingen. Het is heel stimulerend voor het leren van elkaar, op een volstrekt verrassende manier. En wie ik het zou afraden? Niemand, want ik weet zeker dat het voor iedereen leerzaam is. Besef wel dat je soms behoorlijk uit je comfortzone moet treden. Bij de onderdelen van Peter (Rombouts) kom je fysiek heel dicht bij elkaar, dat vond ik wel even spannend. Maar als je toe bent aan iets nieuws, dan is deze masterclass je op het lijf geschreven.’
-----
Dit programma is tot stand gekomen vanuit het programma Leren.