'Kunst hoeft geen nut te hebben, maar heeft wel altijd zin'

Met deze zin rondde Heleen Jumelet, voorzitter van het College van Bestuur, een vraaggesprek af tijdens de opening van het collegejaar 23/24 over de toekomst van HKU en het belang van ruimte voor kunst, cultuur en onderwijs. Een inspirerende middag vol presentaties, optredens en talks over de waarde van kunst en kunstonderwijs voor de wereld van vandaag.
'Kunst hoeft geen nut te hebben, maar heeft wel altijd zin'
Rode draad van het evenement was het begrip ruimte. HKU biedt studenten en medewerkers de ruimte om zichzelf te ontwikkelen; zowel in de breedte als de diepte. Dat gebeurt zoveel mogelijk vanuit verschillende perspectieven met elkaar.​ Mede daarom was het prachtig om te zien dat de verschillende zalen in TivoliVredenburg waar het programma plaatsvond, goed gevuld waren en er volop ontmoetingen waren tussen studenten en medewerkers.

Ruimte is pas echt betekenisvol wanneer er verschillende perspectieven in worden meegenomen. HKU vormt een meerstemmige community en leert steeds diverse perspectieven te onderzoeken en te gebruiken. Ze is daarin consistent: van materiaal tot wetenschappelijk praktijkgericht onderzoek, van hoe we samenwerken tot bijdragen aan of zelfs vormgeven aan (samenlevings)transities.

Opening collegejaar 23/24

Tijdens de opening van het collegejaar 23/24 in zaal Hertz liet HKU vol trots zien waar het voor gaat en staat: het opleiden van studenten die uitblinken door hun artistieke kwaliteiten en als geen ander hun werk toepasbaar weten te maken voor mens en maatschappij. Studenten stonden centraal, van begin tot eind. Een zestigkoppig koor studenten Docent Muziek trapte het evenement af en liet horen dat er niet alleen in muziek, maar ook in stilte schoonheid zit. Hoogtepunt van de avond was de uitreiking van de HKU Awards 2023 en de HKU Prijs Gemeente Utrecht, door eregast wethouder Eva Oosters.

Over ‘het goede, het ware en het schone’: College van Bestuur in gesprek

Heleen Jumelet en Edwin Jacobs van het College van Bestuur gingen in gesprek met host Eveline van Rijswijk over de plannen en ambities van HKU voor de aankomende tijd. Ook hun persoonlijke ambities kwamen aan bod. Heleen Jumelet: ‘Het goede, het ware en het schone bij elkaar brengen, om de wereld zo een stukje mooier te maken.’ Edwin Jacobs noemden als drijfveer: ‘Het recht op onderwijs voor iedereen toegankelijk te maken. En om als bestuurder bij te kunnen dragen aan een inclusieve en veilige onderwijsomgeving.’

Het besef dat alle medewerkers en studenten iedere dag – al meer dan 35 jaar - samen HKU maken, stond centraal in het gesprek. Dat zijn meer dan 4.000 en een kleine 900 medewerkers die zich dag in, dag uit, inzetten voor het aanbieden van toponderwijs. Edwin Jacobs: ‘Samen maak je massa en ben je sterk. Wees trots op je werk, op wat je doet, op wie je bent. En draag dat samen uit; zo ziet de hele wereld het.’ Ook Heleen Jumelet benadrukte dat de mens centraal staat bij HKU: ‘We leiden mensen op in een omgeving waar je er toe doet. We bewegen van een systeem- naar een waardegerichte organisatie.'

HKU leidt studenten op om waarde toe te voegen met nieuwe inzichten, maar vooral ook gewapend met inhoud; kennis en kunde, ambacht en vaardigheden. Heleen Jumelet haalde in dit kader Kim Putters, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad aan: ‘Kim Putters zei dat hij 'De wereld van kunst, cultuur en design thinking wil betrekken bij de grote transities.' We blijven een kunsthogeschool waar kunst om de kunst een grote rol speelt. Maar waar ook toepassingen centraal staan. Mensen met talenten leiden we op omdat zij kunnen helpen bij de grote transities van vandaag.’

‘Blijf de dingen doen je die nooit hebt gedaan’: alumni in gesprek over impact

Een tafelgesprek met alumni Mart Veldhuis, Bas van Abel (ook lid Raad van Toezicht) en associate lector Veerle Spronck maakte duidelijk hoe dat er nou precies uit ziet: studenten die met excellentie en vakmanschap vaak baanbrekende concepten realiseren waar de wereld weer iets mooier én beter van wordt. Veerle Spronck ging als onderzoeker in op de basisvraag: Wat is dat eigenlijk, impact maken? Zij zei hierover: ‘Transdisciplinair samenwerken is essentieel; je moet over je eigen expertise heen stappen en met andere mensen samen kijken hoe je verder komt om echt impact te kunnen maken.’

Bas van Abel vertelde uit eigen ervaring hoe hij impact maakte als oprichter van Fairphone en vandaag de dag als mede-initiatiefnemer van De Clique, dat gescheiden biostromen bij bedrijven ophaalt. Zijn advies voor huidige studenten: ‘Blijf de dingen doen die je nooit hebt gedaan.’ Ook vertelde hij over een grondhouding die hij ‘strategische naïviteit’ noemt: ‘Op HKU heb ik geleerd dat ik ergens aan kan beginnen zonder dat ik weet wat ik doe, maar wel vanuit wat ik wil bereiken. Een onderzoekende houding is essentieel om impact te kunnen maken; je hebt alle antwoorden immers niet.’

Mart Veldhuis gooit de laatste tijd meer dan verdiend hoge ogen met zijn wandtapijt Eigen schuld. Dit werk past in een eeuwenoude traditie; het tapijt als vertelvorm voor het duiden van sociale en politieke ontwikkeling. Zijn tapijt is niet alleen een wonder van ambachtelijkheid, maar zet ook aan het denken met een kritisch perspectief op het leven van een student met een studieschuld. Mart zei hierover: ‘Ik heb bij HKU een andere manier van denken geleerd, namelijk dat illustratie meer kan zijn dan alleen een tekening maken. Maar ik heb er natuurlijk ook gewoon heel erg goed kunnen leren tekenen.’

Sprankelende samensmelting van klanken

Er werd niet alleen gepraat tijdens de opening; er waren ook optredens van HKU-alumni. Zo trapte saxofoniste Kika Sprangers een samenwerking af met harpist en HKU-fellow Remy van Kesteren, versterkt door zangeres Fenne Scholte. Tijdens de opening van het collegejaar smolt de sprankelende klanktaal van de drie musici voor het eerst samen. Kika vertelde ook over haar eigen studententijd: ‘HKU gaf me het vertrouwen om me als maker te ontwikkelen. Ik leerde hier het ambacht als basis om te kunnen doen wat ik nu doe. Maar ik leerde me ook te ontwikkelen als maker en kon gebruikmaken van alle faciliteiten hiervoor.’

CONNECT

De genomineerden van de HKU Awards presenteerden hun afstudeerwerk voorafgaand aan de uitreiking in de expositie CONNECT in de K.F. Heinfoyer. CONNECT voelde als een best-of Exposure; een overzicht van afstudeerwerken in alle kunstdisciplines die opvallen door de artistieke kwaliteit, vernieuwing, bijzondere toepasbaarheid en maatschappelijke relevantie ervan. Tijdens CONNECT werd niet alleen gekeken; het was vooral ook een plek voor ontmoeting en gesprek tussen studenten, alumni, medewerkers en professionals.

Uitreiking HKU Awards 2023

Hoogtepunt van de middag was de uitreiking van de HKU Awards 2023 voor het meest bijzondere afstudeerwerk van afgelopen studiejaar. Juryvoorzitter Femke Rotteveel, directeur Fotodok, reikte ze namens de jury uit aan Hannah Konings (Fine Art), Nonna Hoogland (Illustration) en Shahab Albonaser (Audiovisual Media). Uit het juryrapport: ‘Wat een energie, wat een kwaliteit, wat een verbeelding. Ondanks, of is het dankzij, de uitdagende weg door jullie opleiding naar afstuderen, ten tijde van corona, hebben jullie ons als jury omver geblazen met jullie werk, toelichting en eigenheid.’

HKU Prijs Gemeente Utrecht

Berber Struiksma (Fashion Design) kreeg de HKU Prijs Gemeente Utrecht voor een afstudeerwerk met bijzondere maatschappelijke impact uit handen van wethouder Cultuur Eva Oosters. Zij zei over The fool who planted the baked potatoes: ' Deze maker is vastbesloten een alternatief te bieden op alle conventies die de mode kent.'

‘Geef ze het podium en de mogelijkheden die ze verdienen’

Juryvoorzitter Femke Rotteveel stond ook stil bij de waarde van alle genomineerden: ‘Jullie zijn de hoop dat het toch nog goed gaat komen met de wereld. Jullie kwaliteiten zijn wat mij betreft de sleutel naar de verandering die nodig is. Laat niemand je ooit wijs maken dat je talenten en vaardigheden er niet toe doen. Nooit. Mijn belangrijkste oproep aan de zaal is: zet al deze talenten in. Geef ze het podium en de mogelijkheden die ze verdienen. Hoe? Laat geen commissie, vergadering en brainstorm meer plaatsvinden zonder kunstenaar.’

Laat je inspireren door het werk van alle genomineerden op deze pagina.

Foto's